TE MBROHESH NGA VETJA
Të shkruarit letërsi nën një pseudonim nuk është një dukuri e re. Në epoka të ndryshme dhe për arsye të ndryshme shkrimtarët kanë përdorur fshehjen e identitetit. Zakonisht kur janë ndjerë të kërcënuar nga të tjerët dhe kjo është lehtësisht e kuptueshme. Por interes mund të paraqesë fshehja e identitetit kur ky kërcënim vjen nga vetja. Mund të tingëllojë si lojë fjalësh, “të mbrosh veten tënde, nga vetja jote me një vete tjetër tënden”, por nuk është ashtu.
A është pseudonimi thjesht një emër tjetër? Edhe mundet. Kur ne shkruajmë diçka që mund ta shkruanim edhe me emrin tonë të vërtetë. Kur shkruajmë diçka qe del nga vetja jonë pa na e kërcënuar veten. Kur shkruajmë pa ndjerë nevojën e atij tjetrit brenda nesh të cilin e kemi pagëzuar edhe me një emër. Ka plot autorë që mbajnë pen name thjesht për arsye kozmetike. Mund të spekulojmë se gjatë procesit vetmitar të krijimit artistik, mes pasigurisë dhe frikës që rëndom i kaplon shkrimtarët, ndjehet nevoja për një dëshmitar dhe për një bashkëpunëtor në “krim”, të cilin e nxjerrim nga vetja, i vëmë një emër dhe i japim lirinë e domosdoshme të të shkruarit.
Pseudonimi bëhet shpesh vula identifikuese e autorit dhe nga alter ego shndërrohet në ego të autorit, për sytë e lexuesve. Autori njehsohet me pen name , nganjëherë më shumë se sa me emrin e vet të vërtetë. Një skizmë reale e unit. Ajo që në sociologji quhet personalitet i dyfishtë. Përvoja tregon që shkrimtarët e mirë janë njerëz me personalitet të dyzuar. Me apo pa pseudonim. Mes emrit real dhe pseudonimit artistik krijohet një raport si mes vetes dhe tjetrit. Një lidhje e tipit love-hate. Dhe e njëjta varësi. “Je ti apo Whisper ai që i shkruan këto vargje?” Këtë pyetje që ma bëjnë të tjerët pasi më kanë lexuar, ia bëj vetes sime kur jam duke shkruar. Nuk mund të kem një përgjigje të saktë për këtë. Këtu mbase na ndihmon, për hir të argumentit, marrëdhënia klasike e “kalit me kalorësin”, që Frojdi e përqas me raportin mes ndërgjegjes dhe nënndërgjegjes: kali jo gjithnjë i bindet kalorësit. E kjo gjë ndodh jo rrallë me pseudonimin dhe kur ndodh, ai nuk është më një pseudonim, por një njeri tjetër. Xhepeto i Karlo Kolodit dëshpërohej për fatkeqësitë që kokëfortësia i sillte krijesës së tij të drunjtë, dhe, nga ana tjetër, Pinoku vazhdimisht ndjente keqardhje për brengat që i shkaktonte krijuesit të vet… Të gjithë pa përjashtim jemi personazhe dhe jo rrallë edhe autorë të jetës sonë, apo të të tjerëve. Në këtë këndvështrim Whisper-i është jo vetëm pseudonimi im, por edhe personazhi im i parë dhe autori im i vetëm.
Në librin e pashkruar të mendjes unë jam lexuesi i parë i Whisper. Ai është dëgjuesi im i parë në kuvendimet intime letrare. Ai më pyet e unë përgjigjem. Nga ana tjetër, Whisper kurrë nuk u përgjigjet pyetjeve të mia…
©artangjyzelhasani
Të shkruarit letërsi nën një pseudonim nuk është një dukuri e re. Në epoka të ndryshme dhe për arsye të ndryshme shkrimtarët kanë përdorur fshehjen e identitetit. Zakonisht kur janë ndjerë të kërcënuar nga të tjerët dhe kjo është lehtësisht e kuptueshme. Por interes mund të paraqesë fshehja e identitetit kur ky kërcënim vjen nga vetja. Mund të tingëllojë si lojë fjalësh, “të mbrosh veten tënde, nga vetja jote me një vete tjetër tënden”, por nuk është ashtu.
A është pseudonimi thjesht një emër tjetër? Edhe mundet. Kur ne shkruajmë diçka që mund ta shkruanim edhe me emrin tonë të vërtetë. Kur shkruajmë diçka qe del nga vetja jonë pa na e kërcënuar veten. Kur shkruajmë pa ndjerë nevojën e atij tjetrit brenda nesh të cilin e kemi pagëzuar edhe me një emër. Ka plot autorë që mbajnë pen name thjesht për arsye kozmetike. Mund të spekulojmë se gjatë procesit vetmitar të krijimit artistik, mes pasigurisë dhe frikës që rëndom i kaplon shkrimtarët, ndjehet nevoja për një dëshmitar dhe për një bashkëpunëtor në “krim”, të cilin e nxjerrim nga vetja, i vëmë një emër dhe i japim lirinë e domosdoshme të të shkruarit.
Pseudonimi bëhet shpesh vula identifikuese e autorit dhe nga alter ego shndërrohet në ego të autorit, për sytë e lexuesve. Autori njehsohet me pen name , nganjëherë më shumë se sa me emrin e vet të vërtetë. Një skizmë reale e unit. Ajo që në sociologji quhet personalitet i dyfishtë. Përvoja tregon që shkrimtarët e mirë janë njerëz me personalitet të dyzuar. Me apo pa pseudonim. Mes emrit real dhe pseudonimit artistik krijohet një raport si mes vetes dhe tjetrit. Një lidhje e tipit love-hate. Dhe e njëjta varësi. “Je ti apo Whisper ai që i shkruan këto vargje?” Këtë pyetje që ma bëjnë të tjerët pasi më kanë lexuar, ia bëj vetes sime kur jam duke shkruar. Nuk mund të kem një përgjigje të saktë për këtë. Këtu mbase na ndihmon, për hir të argumentit, marrëdhënia klasike e “kalit me kalorësin”, që Frojdi e përqas me raportin mes ndërgjegjes dhe nënndërgjegjes: kali jo gjithnjë i bindet kalorësit. E kjo gjë ndodh jo rrallë me pseudonimin dhe kur ndodh, ai nuk është më një pseudonim, por një njeri tjetër. Xhepeto i Karlo Kolodit dëshpërohej për fatkeqësitë që kokëfortësia i sillte krijesës së tij të drunjtë, dhe, nga ana tjetër, Pinoku vazhdimisht ndjente keqardhje për brengat që i shkaktonte krijuesit të vet… Të gjithë pa përjashtim jemi personazhe dhe jo rrallë edhe autorë të jetës sonë, apo të të tjerëve. Në këtë këndvështrim Whisper-i është jo vetëm pseudonimi im, por edhe personazhi im i parë dhe autori im i vetëm.
Në librin e pashkruar të mendjes unë jam lexuesi i parë i Whisper. Ai është dëgjuesi im i parë në kuvendimet intime letrare. Ai më pyet e unë përgjigjem. Nga ana tjetër, Whisper kurrë nuk u përgjigjet pyetjeve të mia…
©artangjyzelhasani